حضانت فرزند , حق یا تکلیف ابوین
والدین موظف میباشند که با توجه به توانایی خود در تربیت و رشد فرزند خویش تلاش و اقدام کنند و در صورت بیتوجهی نسبت به این امر حق حضانت فرزند از ان ها گرفته خواهد شد. هم در قانون مدنی و هم در قانون حمایت خانواده بیان شده است که حضانت فرزند و تربیت و نگهداری او برعهده والدین او میباشد, از این رو آن ها موظف بر انجام آن به بهترین نحو ممکن میباشند. به طور کلی حضانت فرزند دارای شرایط و مراحل گوناگونی است که لیولند در این مقاله سعی بر توضیح و تشریح آن ها دارد, بنابراین تا پایان همراه ما باشید.
حضانت در قانون مدنی
طبق ماده 1168 نگهداری فرزندان حق و تکلیف ابوین است. طبق نظریه شماره 7/92/1529 از آنجایی که حضانت از تکالیف ابوین است, به همین دلیل هیچ یک از ابوین نمیتوانند از دیگری بابت حضانت و نگهداری طفل اجرت درخواست کند مگر اینکه بین یکدیگر توافقاتی انجام داده باشند.
در خصوص پدر و مادری که جدا از یکدیگر زندگی میکنند ماده 1169 بیان نموده است که تا سن 7 سالگی مادر در حضانت اولویت داشته و پس از آن حضانت با پدر است. اما در تبصره این ماده بیان شده است که بعد از 7 سالگی در صورتی که بین مادر و پدر در حضانت طفل اختلاف بوجود آید حضانت فرزند با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه میباشد.
که در همین مورد شعبه 8 دیوان عالی کشور در تصمیمی مقرر داشته است که در فرزندان دختر بعد از 7 سالگی به لحاظ جنسیت آنها و نزدیک بودنشان به سن بلوغ و نیازمندی آنها به مراقبت های ویژه ای که فقط از طرف مادر ممکن و میسر خواهد بود مادر در اولویت است.
این مسئله مهم اخیرا در رویه قضایی مورد توجه قضات دادگاه های خانواده نیز قرار گرفته است و جواز قانونی آن نیز تبصره ماده 1169 قانون مدنی میباشد. پس همانطور که مشاهده شد «مصلحت کودک» معیاری است که میتواند بر بسیاری از توجیهات قانونی و معیارهای دیگر غلبه کند.
طبق ماده 1171 در صورت فوت یکی از ابوین حضانت فرزند با آن که زنده است خواهد بود هرچند متوفی پدر فرزند بوده و برای او قیم معین کرده باشد. در اینجا تفاوت بین نهاد حضانت و ولایت قهری را متوجه خواهیم شد و قانونگذار در این ماده صراحتا بیان کرده است که در صورت فوت پدر و زنده بودن مادر حضانت فرزند به هیچ فرد دیگری نخواهد رسید. و این خود خط پایانی برای مباحث مربوط به اختلافات میان مادر و پدربزرگ یا همان جد پدری فرزندان است. که گام مثبتی در راستای مصالح کودک میباشد. البته در بسیاری از مواقع پیش میآید که یا والدین هر دو مشتاق حضانت فرزند هستند یا اینکه هیچ کدام تمایلی به حضانت فرزند خود نداشته و سعی در شانه خالی کردن از زیر بار این مسئولیت دارند. که قانونگذار برای حل اختلاف گروه اول موادی را تدوین کرده است که بیان شد. اما برای دسته دوم نیز با توجه به مصلحت کودک طبق ماده 1172 بیان داشته است که والدینی که حضانت فرزند به عهده او میباشد حق ندارد که از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کند و در صورت امتناع هر یک از ابوین حاکم به تقاضای دیگری یا قیم یا یکی از نزدیکان یا تقاضای مدعی العموم که همان دادستان میباشد نگاهداری فرزند را به هر یک از ابوین که حضانت بر عهده او میباشد الزام میکند و در صورتی که الزام موثر و ممکن نباشد حضانت را به خرج پدر و در صورت فوت پدر به خرج مادر، تأمین میکند.
مشاوران مجرب و کارآزموده لیولند جهت راهنمایی شما عزیزان برای حضانت فرزندانتان آماده خدمت رسانی هستند
تنها کافی است با لیولند تماس بگیرید
پس طبق این قانون منفعت و مصلحت کودک در خصوص حق وی بر داشتن والدین و زندگی با آنان در نظر گرفته شده است و اولویت حضانت با والدین میباشد و در صورت امتناع آنها باز هم ساز و کار مناسب قانونی برای بی سرپرست نماندن کودک در نظر گرفته شده است. درخصوص مصلحت کودک و اینکه آیا حضانت حق کودک است یا حق والدین باید گفت رویه قانونگذار در قانون مدنی همانطور که در ماده 1173 قانون مدنی نیز مشاهده میشود، بیشتر متمایل به ترجیح دادن حقوق و مصلحت کودک بر حقوق والدین میباشد. همانطور که طبق این ماده بیان شده است در مواردی که صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل به دلیل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت آنهاست در معرض خطر باشد محکمه میتواند هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند اتخاذ کند. یعنی طبق این ماده محکمه میتواند با در نظر گرفتن آنچه برای مصحلت کودک مناسب تر است پدر و مادری را که فرزند را تحت حضانت خویش دارد را از حق خویش محروم کند تا کودک در سلامت جسمی و روحی مناسب رشد کند.
این اهمیت دادن به حقوق کودک و مصالح وی در ماده 1175 قانون مدنی نیز به چشم میخورد که خود نوعی الهام گیری از حق کودک بر بودن با والدین خویش میباشد که در کنواسیون حقوق کودک به آن پرداخته شده است. طبق این ماده طفل را نمیتوان از ابوین یا از پدر و مادری که حضانت با او است مگر در صورت وجود علت قانونی جدا کرد.
پس همانطور که مشاهده میشود اصل بر این است که مصلحت و نفع کودک بر بودن با والدین خویش است مگر اینکه تحت شرایطی این بودن با والدین سلامت جسمی و روحی وی را دچار آسیب کرده و برخلاف مصالح او باشد. در نهایت باید گفت از آنجایی که ایران از کشورهایی میباشد که به کنواسیون حقوق کودک پیوسته است و در این کنوانسیون مکررا تاکید شده است که «رعایت مصحلت کودک» بر هر چیز دیگری اولویت دارد، باید گفت رویه قانونگذاری در قانون مدنی نیز تاحدودی به همین صورت است و در اکثر اوقات در روند قضایی نیز مصحلت کودک به سایر حقوق، تکالیف و قواعد حقوقی ترجیح داده میشود.
حقوق والدین در خصوص حضانت فرزند
طبق ماده 1168 نگاهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است. پس والدین در حضانت فرزند خویش حقوقی نیز دارند که در اینجا به طور اختصار به این حقوق اشاره خواهیم کرد. طبق ماده 1174 قانون مدنی در صورتی که به علت طلاق یا هر علت دیگر ابوین طفل در یک منزل با هم زندگی نکنند هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نیست حق ملاقات طفل خود را دارد و تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات در صورت اختلاف با محکمه است.
در اینجا باید گفت حق ملاقات, هم حق والدین است و هم فرزند زیرا برای رشد و تربیت درست کودک و شکل گیری شخصیت وی، نیاز است که هر دو والدین اوقاتی را با وی بگذرانند و جلوگیری از آن میتواند در شکل گیری شخصیت کودک اختلال ایجاد کند. یکی دیگر از حقوق والدین که در ماده 1177 بیان شده است به نوعی تکلیف طفل محسوب می شود و اما ضمانت اجرای قانونی خاصی برای آن در نظر گرفته نشده است و بیشتر جنبه اخلاقی دارد. طبق این ماده طفل باید مطیع ابوین خود بوده و در هر سنی که باشد باید به آنها احترام بگذارد.
در نهایت یکی دیگر از حقوق والدین حق بر تربیت فرزند خویش میباشد که در ماده 1179 قانون مدنی مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است. طبق این ماده ابوین حق تنبیه طفل خود را دارند ولی به استناد این حق نمیتوانند طفل خود را خارج از حدود تأدیب تنبیه نمایند.
سخن پایانی
همانطور که در مقاله بالا ذکر شد, حضانت فرزند و نگه داری و تربیت او بر عهده والدین میباشد که یا به صورت توافقی میان والدین و یا در صورت عدم توافق با صلاحدید و تصمیمگیری دادگاه حضانت فرزند به یکی از آن ها تعلق خواهد گرفت که شرایط و مراحل گوناگونی دارد و همچنین نیاز به دانش و اطلاعات کافی دارد. از این رو تیم مشاوران لیولند در راستای راهنمایی شما عزیزان با داشتن دانش کافی و جامع آماده خدمت رسانی میباشند.
مشاوره حضانت فرزند در طلاق توافقی
جواب تمامی سوالات خود در مورد حضانت فرزند را در سریعترین زمان ممکن از کارشناسان لیولند دریافت کنید