کودک همسری

دلایل فقهی و دینی کودک همسری

در قرآن سن مشخص و دقیقی برای ازدواج تعیین نشده است اما از واژه «بلوغ» استفاده شده است. یکی از آیات قرآن که معروف ترین آیه درخصوص سن ازدواج می‌باشد می‌فرماید:

(وَ ابْتَلُوا الْيَتامى حَتّى إِذا بَلَغُوا النِّكاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوالَهُمْ)[1]: يتيمان را آزمايش كنيد تا هنگامى كه بالغ شده و به نكاح تمايل پيدا كردند و آنان را به درك مصالح زندگانى خود آگاه يافتيد، اموالشان را به آنان بدهيد.

در تفسیر مراغی از این آیه آمده است که بلوغ نكاح رسيدن به سنى است كه استعداد و آمادگى ازدواج حاصل شود و آن بلوغ حلم است. نوجوان در اين حالت ميل پيدا مى‌كند همسر و سرپرست خانواده باشد. یعنی نوعی از بلوغ که فرد در آن تمایل به ازدواج داشته باشد و توانایی درک مصالح زندگی خود را نیز داشته باشد. که این معیار بلوغ است و وابستگی به سن خاصی ندارد زیرا این معیار در افراد متفاوت می‌تواند در سنین مختلف ایجاد شود. اما در برخی از روایات مانند روایتی از امام باقر(ع) به سن خاصی اشاره شده است به عنوان مثال در روایت ذیل امام باقر(ع) فرموده است که:« دختر وقتى به سن نُه سالگى مى‌رسد از يتيمى بيرون مى‌آيد و مى‌تواند ازدواج کند».
شواهد موجود در علم روان شناسی و دین اسلام نیز نشان می‌دهد که معیار رسیدن به حد رشد معیاری است که بدون در نظر گرفتن سن فرد، معیاری مهم در صلاحیت ازدواج است. که در رسیدن به این حد رشد علاوه بر سن معیارهای مختلف دیگری دخالت دارند. وقتی فردی به حد رشد می‌رسد یعنی توانایی پذیرفتن مسئولیت ها و درک مصلحت خویش و نقش پذیری اجتماعی را دارا خواهد شد. یعنی فرد می‌تواند بفهمد که ازدواج یعنی چه و تصمیم بر ازدواج چه عواقب و مسئولیت هایی برای وی در پی دارد. با توجه به این تعریف می‌توان گفت رسیدن به این حد رشد یک امر کاملا اکتسابی است که بستگی زیادی به محیط خانواده، دوستان و فرهنگ و جامعه ای دارد که فرد در آن تربیت شده است و به همین دلیل می‌توان ادعا کرد که سن ازدواج افراد را نباید با یک معیار کلی سنجید و این سن از یک فرد به فرد دیگر می‌تواند متغیر باشد. یک دختر شاید در سن 13 سالگی به این حد از رشد برسد و یک دختر دیگر به دلایل خانوادگی و رشدی و فرهنگی در سن 15 سالگی به این حد از رشد برسد.
در نهایت باید گفت از آنجایی که طبق آمار 17 درصد از ازدواج های ثبت شده در کشور مربوط به کودکان زیر 18 سال می‌باشد و ادامه این روند می‌تواند کشور را با افت شاخص های توسعه انسانی روبرو کند، باید گفت نقش قانونگذار و تدوین قانونی که در آن مصلحت کودکان به عنوان مهم ترین معیار قانونگذاری در نظر گرفته می‌شود، بسیار حائز اهمیت می‌باشد.