آشنایی با حقوق زن و مرد در مهریه
مهریه را هدیه ای می‌دانند که در ازدواج شوهر به زن می‌دهد. این مال متعلق به زن است و خویشاوندان وی از آن سهمی نمی‌برند. برخلاف تصور عموم عقد نکاح بدون مهریه نیز صحیح است و صرفا اگر در ازدواج نزدیکی رخ دهد زن متسحق مهرالمثل خواهد شد.
مهریه بر سه نوع است. 1. مهرالسمی 2. مهرالمثل 3. مهر المتعه که لیولند در این مقاله به هر سه نوع و احکام مربوط به آن می‌پردازد, بنابراین با ما همراه باشید. لازم به ذکر است که شما عزیزان برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمیته می‌توانید با ما تماس حاصل فرمایید و از مشاوره ها و راهنمایی های مشاوران خبره و کارآزموده لیولند بهره ببرید.
مهرالسمی
اگر در عقدنامه نکاح مهر و میزان آن تعیین شده باشد آن را مهرالسمی می‌نامیم. مهرالسمی به این معناست که مهریه (Dowry) بین زوجین در زمان عقدنکاح تعیین و مشخص شده است. برخلاف تصور عموم مهریه حتما وجه رایج یا سکه و پول نقد نیست.
مهریه می‌تواند عین معین مثل باغ و زمین و اتومبیل نیز باشد. همچنین مهریه می‌تواند حتی عین نباشد بلکه منفعت عینی باشد. به عنوان مثال مهریه زوجه سکونت در منزلی به مدت معینی باشد. همچنین زوجه می‌تواند انجام کاری را مهریه خویش قرار دهد که البته این کار باید قابل ارزش گذاری اقتصادی باشد. یعنی خدمت و کاری که قاعدتا در قبال آن اجرت دریافت می‌شود مانند آموزش یک فن و حرفه و یا زبان خاص, در نهایت مهریه می‌تواند علاوه بر همه اینها یک حق باشد. که حق به دو نوع عینی و دینی تقسیم می‌شود و هر دونوع آن می‌تواند مهریه قرار بگیرد.
یعنی مثلا می‌تواند حق دینی باشد و مرد به زن تعهد کند که 50 میلیون ریال به او می‌دهد که این حق دینی زن بر عهده مرد می‌شود و همچنین می‌تواند حق انتفاع یا ارتفاق باشد که از حقوق عینی به شمار می‌آیند.
مهری که توسط زوجین هنگام عقد نکاح تعیین می‌شود باید دارای شرایطی باشد. اول اینکه باید مالیت داشته باشد یعنی ارزش اقتصادی داشته باشد حال یا با معیار عینی و کلی برای عموم مردم جامعه عقلا دارای ارزش اقتصادی باشد مانند زمین و باغ و سکه طلا، یا با معیار شخصی برای شخص زوجه دارای ارزش اقتصادی باشد و مالیت داشته باشد, مانند آلبوم خاطرات شخصی. بنابراین چیزهایی مانند آب اقیانوس و هوا نمی‌تواند به عنوان مهریه قرار بگیرد.
همچنین اینکه این مهریه باید توسط زوجه قابل تملک باشد یعنی مال از اموالی نباشد که شخص ثالثی در آن حق دارد یا از موقوفات یا اموال عمومی نباشد. و این مال باید ملک شوهر باشد زیرا زوج نمی‌تواند مال غیر بدون اجازه مالک آن مهریه زوجه خود قرار بدهد البته اگر مالک اجازه دهد مهریه نافذ است.
اگر مهریه عین معین مثل باغ و زمین باشد باید هنگام انعقاد عقد نکاح موجود باشد که مهرالسمی صحیح واقع شود. و اینکه در کل مهریه باید تا حدی که جهالت زوجین برطرف شود مشخص باشد. مثلا مقدار و وصف و جنس آن تا حد معقول و قابل فهمی مشخص باشد.
مهر المثل
گفتیم مهر المسمی مهریه ای است که با توافق زوجین ضمن عقد نکاح تعیین و مشخص شده است. حال اگر بنابه هر دلیلی مثل مالیت نداشتن یا مجهول بودن مهر المسمی شرایط صحت را نداشته باشد یا در کل زوجین هنگام عقد نکاح مهریه ای تعیین نکرده باشند، از آنجایی که مهریه از ارکان اساسی عقد نکاح نیست عقد نکاح صحیح است اما مهر المسمی وجود ندارد و در صورتی که شرایط لازم موجود باشد زن مستحق مهر المثل می‌باشد. وقوع نزدیکی قبل از تراضی طرفین بر مهریه تنها دلیل احقاق مهر المثل می‌باشد.
یعنی اگر زوجین مهرالمسمی تعیین کرده باشند اما به هر دلیلی در صحت آن خدشه ای ایجاد شود یا اینکه توافق بر عدم مهر کرده باشند اما نزدیکی صورت گرفته باشد و سپس زوجین قصد طلاق داشته باشند، زن مستحق مهر المثل خواهد شد. مهر المثل بر حسب عرف و عادت و شرایط و تحصیلات و ویژگی های زن تعیین می‌شود.
مهر المتعه
مهر المتعه نیز مهریه ای است که زوجین در عقد نکاح یا مهریه را تعیین نکرده اند یا اگر کرده اند در صحت آن خدشه وارد شده است و سپس پیش از اینکه نزدیکی رخ دهد قصد طلاق خواهند داشت.
در چنین حالتی زن مستحق مهر المتعه خواهد بود که میزان مهرالمتعه بستگی به ملائت و توانایی زوج دارد و برخلاف مهرالمثل شرایط و ویژگی های زوجه در نظر گرفته نمی‌شود.
شرایط مهریه
- مهریه باید دارای ارزش مالی باشد
- اموال عمومی یا مال موقوفه را به عنوان مهریه نمی‌توان قرار داد
- نیاز به اجرای مهریه به صورت عین معین نمی‌باشد در صورتی که انجام عمل یا حرفه آموزی و تدریس نیز می‌تواند به عنوان مهریه قرار داده شود
میزان مهریه
در اسلام یا قانون حداکثر یا حداقلی برای میزان مهریه تعیین نشده است و زوجین می‌توانند هر مقدار که توافق کنند مهریه را تعیین نمایند, اما یکی از شروطی که برای صحت مهریه وجود دارد توانایی و قدرت شوهر بر تسلیم مهر می‌باشد.
منبسط از ماده 348 قانون مدنی نیز فرد متعهد باید قادر به تسلیم متعهد به باشد یا اینکه متعهد له که در اینجا زوجه می‌باشد بتواند خود آن را تسلم کند. در اینجا میتوان اینطور برداشت کرد که اگر در ابتدای عقد نکاح زوجه آگاه باشد که نه زوج نه خانواده هرگز توانایی پرداخت 1378 سکه بهار آزادی را نخواهند داشت، این آگاهی زوجه به عدم توانایی زوج در تسلیم مهریه را میتوان اماره ای بر عدم صحت مهریه دانست.
البته رویه قضایی دادگاه ها در این خصوص متفاوت است. در فقه اسلام همواره بر کم بودن مهریه و مطابق بودن آن با مهر السنت(میزان مهریه ای که حضرت فاطمه داشته اند) تاکید شده است. اما هیچ کجای اسلام و قانون منعی برای مهریه سنگین وجود ندارد.
البته طبق ماده 22 قانون حمایت خانواده 1391 به این دلیل که بسیاری از زنان از نهاد حقوقی مهریه استفاده های سوء می‌کردند و تعداد زندانیان مهریه بسیار بالا رفته بود، تدبیر اندیشیده شد و این ماده مقرر داشت که مهریه فقط تا سقف 110 سکه بهار آزادی مشمول قانون اجرا محکومیت های مالی می‌شود و بیشتر از آن صرفا به توانایی مالی و ملائت زوج بستگی دارد و مجازات کیفری نخواهد داشت و صرفا از طریق حقوق میتوان آن را پیگیری کرد.
این قانون مساعد با حال مردانی بود که نادانسته و تحت تاثیر هیجانات اولیه زیر بار مهریه های سنگین رفته و سپس توانایی پرداخت آن را نداشته و برای مدتی طولانی ناچار به تحمل حبس بوده اند.
مهریه های ریالی
در گذشته بسیاری از زوجین در عقدنامه نکاح خود مهریه خود را واحد ریال درج کرده بودند اما با توجه به مشکلات اقتصادی جامعه و تورم بی سابقه و کاهش ارزش ریال امروزه ارزشی که در عقدنامه نکاح به عنوان مهریه تعیین شده است بسیار پایین آمده است و اگر قرار باشد بر اساس همان معیار مهریه پرداخت شود به هیچ عنوان برای زنان عادلانه نیست.
به همین دلیل در سال 1376 قانون گذار چاره ای برای این مسئله اندیشید و این گونه مهریه ها را براساس تغییر شاخص قیمت ها افزایش داد.طبق تبصره ماده 1082 قانون مدنی:« چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد».
سخن پایانی
مشاوران حقوقی تیم لیولند در این مقاله سعی بر توضیح و تشریح حقوق زن و مرد در مهریه و انواع داشتند, چرا که مهریه هدیه ای است که متعلق به زن است اما به طور کلی دارای شرایطی است که نیاز به بررسی دقیق دارد.
در همین راستا شما عزیزان می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر از مهریه و انواع آن و نحوه پرداخت آن با لیولند تماس گرفته و از راهنمایی های مشاوران ما بهره ببرید.
مشاوره شرایط حقوق زن و مرد در مهریه
جواب تمامی سوالات خود در مورد حقوق زن و مرد در مهریه را در سریعترین زمان ممکن از کارشناسان لیولند دریافت کنید